Trong sự phát triển của nền kinh tế, chu kỳ kinh doanh là một phần không thể thiếu. Sự xuất hiện của chu kỳ này ảnh hưởng đến đời sống của tất cả mọi người, từ một công nhân bình thường cho đến những nhân viên ngân hàng bận rộn. Ngoài ra, chu kỳ kinh doanh cũng có ý nghĩa rất lớn trong giới truyền thông hàng ngày bởi sức ảnh hưởng có thể làm rúng động toàn bộ thị trường chứng khoán và là nguồn cơn khiến cho nhiều người bị thất nghiệp.
Về cơ bản, chu kỳ kinh doanh giống như là một quy luật tự nhiên và đòi hỏi các cá nhân, doanh nghiệp cần phải thật sự hiểu rõ để thích nghi nhanh chóng. Đây cũng chính là lý do mà việc tìm hiểu chu kỳ kinh doanh là gì và các giai đoạn cụ thể sẽ giúp bạn dễ dàng đưa ra được những phương án xử lý hiệu quả khi gặp phải tình trạng trên.
Chu kỳ kinh doanh là gì?
Chu kỳ kinh doanh hay còn được biết đến với một tên gọi khác là chu kỳ phát triển của doanh nghiệp, khi được dịch sang tiếng Anh thì thuật ngữ này được gọi là business cycle hoặc economic cycle. Đây chính là quá trình biến động của nền kinh tế trải khi trả qua các giai đoạn và có tính lặp đi lặp lại.
Thông thường, chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp sẽ biến động theo từng giai đoạn khác nhau, từ quá trình hình thành, phát triển, cho đến khi chạm đến đỉnh cao và bắt đầu suy thoái. Trong đó, khi nền kinh tế bắt đầu đi lên, các doanh nghiệp có thể tận dụng điều này để đẩy mạnh hoạt động sản xuất, tiếp thị, tức là bước sang giai đoạn tăng trưởng cho đến khi đạt đến đỉnh điểm. Còn suy thoái sẽ xảy ra vào khoảng thời gian mà nền kinh tế bắt đầu chậm lại và khi chúng chạm xuống mức đáy, tùy thuộc vào cách vận hành của từng doanh nghiệp mà họ sẽ tự phục hồi lại hoặc bị xóa sổ vĩnh viễn khỏi thị trường.
Nguyên nhân tạo nên chu kỳ kinh doanh
Trên thực tế, có rất nhiều nguyên nhân khác nhau khiến cho chu kỳ phát triển của doanh nghiệp tăng giảm một cách thất thường. Tuy nhiên, phần lớn những lý do này đều xuất phát từ sự phát triển của xã hội, tác động của nền kinh tế và cả con người, cụ thể:
- Quá trình đầu tư thay đổi đột ngột: khi việc đầu tư thay đổi đột ngột thì cũng là lúc tình trạng thất nghiệp bắt đầu có sự biến động. Theo đó, khi quá trình đầu tư thay đổi thì chi phí sản xuất cũng vì thế mà dần chuyển dịch theo. Lúc này, có thể sẽ xảy ra trường hợp rất nhiều sản phẩm được tạo ra nhưng đôi khi cũng có những mặt hàng bị giảm bớt. Điều này nếu như không tỷ lệ thuận với nhu cầu của con người thì có thể khiến cho chu kỳ kinh doanh bắt đầu hình thành.
- Sự cung ứng tiền thay đổi: tiền chính là đơn vị để trao đổi hàng hóa, chính vì vậy mà việc cung ứng tiền tệ thay đổi sẽ khiến cho nền kinh tế tài chính dần bị biến động theo.
- Do nhu cầu của con người: trong lĩnh vực kinh doanh, nhu cầu của con người chính là yếu tố quan trọng nhất. Nếu như nhu cầu của con người không ổn định thì điều này sẽ dẫn đến lượng cung không ổn định. Vì điều này mà nhu cầu của con người được xem là một nhân tố khiến cho chu kỳ phát triển của doanh nghiệp bắt đầu xảy ra.
- Do tác động của công nghệ: khi ứng dụng công nghệ vào trong sản xuất, điều này đồng nghĩa với việc nguồn nhân lực tại các xưởng sản xuất trở nên dư thừa, từ đó khiến cho tình trạng thất nghiệp bị tăng lên. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất kinh doanh cũng sẽ giúp hiệu suất công việc tăng cao hơn gấp nhiều lần so với khi công nhân tự làm việc.
Các giai đoạn của chu kỳ kinh doanh
Chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp là sự biến động theo từng giai đoạn khác nhau. Chính vì vậy mà việc nắm rõ về giai đoạn của chu kỳ kinh doanh sẽ giúp công ty có thể dễ dàng phân tích, đánh giá được cơ hội đầu tư và kinh doanh. Cụ thể, một chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp sẽ bao gồm các giai đoạn sau:
1. Giai đoạn hình thành
Giai đoạn hình thành chính là thời kỳ sơ khai của một doanh nghiệp trong chu kỳ kinh doanh. Ở giai đoạn này, các công ty, doanh nghiệp và cả người tham gia cần phải xác định và tiến hành vạch ra bản thảo về kế hoạch kinh doanh, mục tiêu cũng như chiến lược phát triển. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần phải trang bị các nguồn lực cần thiết về tài chính và cả nhân lực để bắt tay vào thực hiện.
Mặc dù xuất hiện đầu tiên nhưng giai đoạn hình thành vẫn được xem là giai đoạn quan trọng nhất, đồng thời là bước khó nhất trong cả một chu kỳ. Các doanh nghiệp nếu muốn vượt qua được giai đoạn này thì cần phải chuẩn bị các kế hoạch một cách kỹ lưỡng. Họ phải tìm cách để đưa sản phẩm của mình tiếp cận và làm quen với người tiêu dùng, chủ động tạo ra sự khác biệt giữa những thương hiệu có tiếng tăm trên thị trường. Chưa kể, họ cũng cần phải giải quyết được bài toán khó khăn về tài chính và cả con người. Ở trong giai đoạn này, phần lớn nguồn lực của doanh nghiệp đều tập trung cho các hoạt động nghiên cứu, định hướng và phát triển.
2. Giai đoạn phát triển
Sau khi đã xác định được phương án kinh doanh, doanh nghiệp sẽ bắt đầu tìm cách để có thể mở rộng quy mô nhằm đạt được điểm hòa vốn. Tại đây, các chiến lược marketing cũng sẽ được triển khai nhằm đưa sản phẩm, dịch vụ kinh doanh tiếp cận với nhóm đối tượng khách hàng tiềm năng.
Trong giai đoạn này, thách thức lớn nhất đối với các doanh nghiệp đó chính là khoản chi phí phát sinh và mục tiêu cân đối, hoàn vốn lại doanh thu trong khoảng thời gian ngắn nhất nhằm tích góp ngân sách. Bên cạnh đó, việc ổn định nguồn tài chính để giúp hậu thuẫn cho quá trình phát triển về mặt quy mô kinh doanh cũng là yếu tố cần được doanh nghiệp chú trọng.
Tuy nhiên, thực tế thì có rất nhiều doanh nghiệp đã gặp phải thất bại trong giai đoạn phát triển. Nguyên nhân lớn nhất đó chính là sự mất cân bằng trong quá trình thu - chi. Cụ thể, các doanh nghiệp không kiểm soát được lượng tiền được chi ra để ổn định quá trình phát triển, dẫn đến việc tăng trưởng bị âm và không đạt được điểm hòa vốn. Điều này dẫn đến tình trạng thâm hụt dần trở nên nặng nề, không thể phục hồi và sau cùng là dẫn đến sự thất bại của doanh nghiệp.
Ví dụ về chu kỳ kinh doanh cho sự thất bại của giai đoạn này mà chúng ta có thể kể đến đó chính là Soya Garden - chuỗi cửa hàng đồ uống chủ yếu được sản xuất từ đậu nành. Còn nhớ vào thời điểm năm 2017, Soya Garden là cái tên đã “làm mưa làm gió” cộng đồng mạng khi gọi vốn thành công 100 tỷ đồng từ chương trình Shark Tank.
Tuy nhiên, chính sự mở rộng nhanh chóng đến hơn 50 chi nhánh trên toàn quốc trong vòng hai năm nhưng lại không chú ý vào các yếu tố thị trường đã khiến cho công ty gánh chịu khoản thâm hụt tài chính lớn. Thậm chí có đến hơn 40 cửa hàng phải đóng cửa cùng lúc và khi tình trạng này càng kéo dài, thương hiệu Soya Garden đã chính thức công bố phá sản, rút lui khỏi thị trường kinh doanh.
3. Giai đoạn đỉnh cao
Một doanh nghiệp khi bước đến giai đoạn đỉnh cao là khi họ đã ổn định được quá trình kinh doanh của mình, đồng thời sở hữu nhóm khách hàng trung thành. Lúc này, lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ liên tục tăng trưởng nhanh chóng do chi phí đầu tư cho quá trình tiếp cận khách hàng không còn cao như ở các giai đoạn trước. Sau khi đã có thương hiệu và ổn định vị thế cho mình, phần lớn ngân sách của doanh nghiệp lúc này sẽ được sử dụng để duy trì hoạt động.
Thế nhưng, mặc dù đang ở giai đoạn đỉnh cao nhưng các doanh nghiệp cũng không nên lơ là. Lúc này, doanh nghiệp sẽ cần chuẩn bị các phương án và cách giải quyết cho từng tình huống khác nhau nếu như rơi vào tình trạng suy thoái sau đó. Tất nhiên, việc chuẩn bị kỹ lưỡng các phương án được đề ra trong giai đoạn chuẩn bị sẽ là bước đệm để doanh nghiệp có thể dễ dàng vượt qua thời kỳ suy thoái và tiến đến chu kỳ kinh doanh tiếp theo.
Trong thực tế, hầu như doanh nghiệp nào cũng đều phải trải qua 4 chu kỳ kinh doanh từ hình thành, phát triển, đỉnh cao rồi dẫn đến suy thoái. Tuy nhiên, dù không nhiều nhưng vẫn sẽ có các trường hợp ngoại lệ là doanh nghiệp có thể duy trì đỉnh cao của mình trong một khoảng thời gian rất dài và chưa xuất hiện những dấu hiệu suy thoái.
Ví dụ điển hình có thể kể đến đó chính là Coca Cola - thương hiệu thức uống nổi tiếng nhất mọi thời đại. Đây là công ty đã duy trì sự phồn vinh của mình kể từ những năm 1866 cho đến thời kỳ chiến tranh, quá trình chuyển giao quyền lực trong nội bộ của công ty, sự xuất hiện của đối thủ Pepsi và sau cùng là những thay đổi mới trong xã hội hiện đại. Trải qua hàng chục năm đứng ở giai đoạn đỉnh cao, đến nay thì Coca Cola vẫn là cái tên đứng đầu trong số các thương hiệu nước giải khát và có rất ít dấu hiệu bị suy thoái, ngay cả vào thời điểm dịch bệnh khiến cho nền kinh tế toàn cầu bị tê liệt trong một thời gian dài.
4. Giai đoạn suy thoái
Rõ ràng, đây là khoảng thời gian mà không doanh nghiệp nào mong muốn sẽ xảy đến. Khi đó, doanh nghiệp nào cũng sẽ rơi vào tình trạng bị khủng hoảng trầm trọng. Các sản phẩm được bày bán trên thị trường dù có quảng bá như thế nào cũng sẽ bị quay lưng. Doanh thu cũng theo đó mà bị sụt giảm nghiêm trọng dẫn đến việc doanh nghiệp khó có thể duy trì được các hoạt động theo cách bình thường.
Lúc này, chủ doanh nghiệp sẽ có hai phương án để lựa chọn. Thứ nhất đó là tập trung phát triển các sản phẩm mới để cố gắng bắt đầu một chu kỳ kinh doanh khác. Thứ hai là bòn rút chút lợi nhuận cuối cùng của doanh nghiệp và tuyên bố phá sản. Hoặc cũng có thể bán công ty cho một doanh nghiệp khác hùng mạnh hơn để vớt lại một khoản tiền sau cùng.
Trên thực tế, chỉ có số ít các công ty là lựa chọn phương án thứ nhất và sau đó tiến lên một bước phát triển với quy mô lớn hơn. Đại đa số các doanh nghiệp còn lại đều sẽ chọn trường hợp thứ hai, tức là chọn kết thúc “vòng đời” của mình.
Nokia chính là ví dụ điển hình nhất cho giai đoạn suy thoái trong chu kỳ phát triển của doanh nghiệp. Vào khoảng hơn một thập kỷ trước, Nokia từng là cái tên dẫn đầu ngành công nghệ trên toàn thế giới. Từ một vị thế mà không ai sánh được, chỉ vì không thể bắt kịp thị trường mà Nokia đã dần đánh mất thị phần của chính mình vào tay các đối thủ nhỏ bé hơn lúc đó là: Apple, Samsung hay Xiaomi,.... Bản thân công ty sau này cũng đã được mua lại bởi Microsoft khi đã cố gắng gồng gánh chịu lỗ trong một khoảng thời gian dài.
Dù vậy, trong tình hình kinh doanh thực tế hiện nay thì không phải doanh nghiệp nào cũng có cơ hội để đi đến đỉnh cao và đón nhận sự thoái trào. Thậm chí, có những doanh nghiệp còn không lựa chọn cơ hội để phát triển mà chỉ duy trì hoạt động với quy mô nhỏ. Hay có các công ty đã bị thất bại trong một thời kỳ nào đó trước khi họ kịp chạm đến đỉnh cao như mong đợi.
Ý nghĩa các chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp
Đối với các doanh nghiệp, việc phải trải qua các chu kỳ kinh doanh với những nốt thăng trầm chính là một trải nghiệm lớn. Từ đây, doanh nghiệp có thể tích góp cho mình những bài học đắt giá để biết cách vận hành hoạt động kinh doanh một cách trơn tru, đồng thời rèn luyện độ nhạy bén với thị trường.
Còn với các nhà đầu tư, việc hiểu được chu kỳ kinh doanh sẽ giúp bạn có thể đưa ra được những chiến lược sáng suốt hơn. Bạn có thể đánh giá vị trí của doanh nghiệp đang ở trong giai đoạn nào của chu kỳ, từ đó đưa ra các quyết định mua - bán các loại chứng khoán một cách hợp lý nhất. Chẳng hạn, nếu như doanh nghiệp đang trong thời kỳ phát triển thì đây chính là cơ hội để bạn mua cổ phiếu của họ. Khi ấy, các phương án đầu tư dài hạn chính là thời điểm thích hợp nhất. Lúc này, doanh nghiệp đó mới từ giai đoạn phát triển đi đến giai đoạn đỉnh cao, bạn cũng vì thế mà thu về một khoản lợi không hề nhỏ.
Như vậy, Phương Nam Vina vừa giúp bạn tìm hiểu cụ thể về khái niệm chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp là gì và các giai đoạn business cycle. Có thể thấy, dù xuất hiện nhiều giai đoạn khác nhau thì mỗi doanh nghiệp đều có các phương án giải quyết cụ thể. Vậy nên, việc hiểu rõ các thách thức trong từng giai đoạn của chu kỳ sẽ giúp bạn dễ dàng tìm ra được những phương án để duy trì hoạt động kinh tế lâu dài. Chúc bạn thành công!
Tham khảo thêm:
Vốn kinh doanh là gì? Đặc điểm, phân loại và vai trò
Chiến lược kinh doanh là gì? 7 bước xây dựng chiến lược kinh doanh
Mô hình kinh doanh là gì? Các mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay
