Trong thời đại kỹ thuật số bùng nổ như hiện nay, mô hình truyền thông đang dần trở thành một trong những chiến lược trọng tâm của mọi kế hoạch tiếp thị. Điều này lại càng được thể hiện mạnh mẽ thông qua sự phát triển, tương tác ngày càng tăng nhanh của các nền tảng truyền thông xã hội. Vậy mô hình truyền thông là gì? Đâu là các mô hình truyền thông marketing phổ biến hiện nay? Theo dõi nội dung sau để cùng chúng tôi đi tìm câu trả lời nhé.
Mô hình truyền thông là gì?
Mô hình truyền thông có thể được hiểu là một khung khái niệm được dùng để mô tả cách thông tin được chuyển từ người gửi đến người nhận qua các phương tiện truyền thông như: Internet, truyền hình, radio, báo chí,.... Thông thường, các mô hình này sẽ được thể hiện dưới dạng các biểu đồ trực quan để giúp cho người xem có thể phân tích quá trình phức tạp của việc truyền tải thông điệp. Nhờ đó mà doanh nghiệp có thể nghiên cứu, phân tích và xây dựng các chiến lược truyền thông phù hợp để tiếp cận với khách hàng.
Các yếu tố cốt lõi trong mô hình truyền thông marketing
Trong mô hình truyền thông sẽ bao gồm một số yếu tố chính sẽ tương tác với nhau để làm cho quá trình truyền thông trở nên hiệu quả, cụ thể:
1. Người gửi thông điệp (Nguồn)
Nguồn là nguồn gốc của thông tin và cũng là đầu mối bắt nguồn cho quá trình truyền thông. Đây có thể là một cá nhân hoặc một nhóm, tổ chức có nội dung thông tin (thông điệp) và mục đích trao đổi (lan truyền thông điệp) với người khác hoặc những nhóm xã hội khác. Tuy nhiên, có một lưu ý quan trọng là nguồn sẽ bao gồm cả nguồn chính thức (các tổ chức truyền thông lớn hoặc chính phủ) và phi chính thức (cá nhân hoặc nhóm nhỏ).
2. Thông điệp
Thông điệp là nội dung thông tin được truyền từ nguồn gốc đến người nhận. Nó bao gồm tất cả các suy nghĩ, ý kiến, ý nghĩa, yêu cầu, tình cảm, mong muốn, kinh nghiệm và kiến thức khoa học - kỹ thuật được biểu đạt thông qua các hệ thống ký hiệu cụ thể.
Tất nhiên, hệ thống ký hiệu này phải được cả người gửi và người nhận tin tưởng và có cùng khả năng giải mã thông điệp. Trong đó, các phương tiện như giọng nói, văn bản, hình ảnh, biểu tượng hay cử chỉ đều sẽ được áp dụng phổ biến để truyền đạt thông điệp.
Trong ngữ cảnh của các mô hình truyền thông, thông điệp truyền thông ở đây chính là một bộ ký hiệu có cấu trúc, mang ý nghĩa,đồng thời được sử dụng để trao đổi giữa người gửi và công chúng hoặc nhóm đối tượng truyền thông.
3. Kênh truyền thông
Trong các mô hình truyền thông, kênh truyền thông là phương tiện hoặc con đường mà thông điệp di chuyển từ nguồn gốc đến người nhận. Tùy thuộc vào đặc điểm và tính chất cụ thể, truyền thông có thể được phân loại thành nhiều dạng khác nhau như: Truyền thông cá nhân, truyền thông đại chúng, truyền thông nhóm, truyền thông trực tiếp, truyền thông gián tiếp và truyền thông đa phương tiện.
Lúc này, việc lựa chọn kênh truyền thông phù hợp giữa các sự lựa chọn khác nhau sẽ phụ thuộc vào đặc điểm của đối tượng nhận thông điệp, mục tiêu của chiến lược truyền thông, và ngữ cảnh truyền thông cụ thể.
4. Người nhận thông điệp
Đây là đối tượng hoặc nhóm người mà thông điệp được gửi tới và muốn tác động đến. Theo đó, hiệu quả của một chiến lược truyền thông được nhận định là có thành công hay không sẽ phụ thuộc rất lớn vào sự thay đổi về thái độ, nhận thức, hành vi xã hội của người nhận và cả những hiệu ứng bùng nổ từ truyền thông.
5. Ngữ cảnh
Yếu tố ngữ cảnh đóng vai trò quan trọng bởi nó giúp các nhà quảng cáo hiểu rõ hơn về môi trường mà thông điệp của họ được truyền đạt và quá trình mà người tiêu dùng có thể hiểu và phản ứng lại với thông điệp đó. Cụ thể, có một số yếu tố ngữ cảnh quan trọng mà các nhà tiếp thị sẽ cần phải xem xét:
- Ngữ cảnh văn hóa và xã hội: Các giá trị, văn hóa, niềm tin hay phong cách sống của công chúng có thể sẽ ảnh hưởng đến cách mà một thông điệp được nhận thức và đánh giá.
- Ngữ cảnh địa lý: Vị trí địa lý của đối tượng tiêu dùng có thể ảnh hưởng đến cách mà họ hiểu và phản ứng với thông điệp quảng cáo. Ví dụ, một thông điệp có thể sẽ được hiểu theo nghĩa khác nhau ở các khu vực đô thị và nông thôn.
- Ngữ cảnh thời gian: Thời gian là một yếu tố quan trọng trong các loại hình truyền thông hiện nay. Ví dụ, một thông điệp quảng cáo có thể sẽ hiệu quả hơn vào buổi tối so với buổi sáng cùng ngày, hoặc trong các mùa lễ hay thời điểm vàng để mua sắm.
- Ngữ cảnh truyền thông: Phương tiện truyền thông được sử dụng (ví dụ: truyền hình, mạng xã hội, quảng cáo trực tuyến) cũng ảnh hưởng đến cách mà thông điệp được người dùng tiếp cận và tiếp nhận.
6. Nhiễu
Trong quá trình truyền thông, nhiễu là những yếu tố không mong muốn có thể làm giảm hiệu quả của thông điệp. Đó có thể là tiếng ồn, tâm lý không ổn định, tin đồn hoặc các vấn đề kỹ thuật. Những yếu tố này có thể làm cho thông điệp bị hiểu sai hoặc bị biến dạng so với ý định ban đầu của người gửi.
7. Các yếu tố khác
Bên cạnh những yếu tố cốt lõi ở trên thì trong quá trình truyền thông, chúng ta cũng cần xem xét hiệu lực và hiệu quả của thông điệp. Cụ thể:
- Hiệu lực đề cập đến khả năng mà thông điệp có thể thu hút được sự chú ý và tham gia từ phía công chúng hoặc nhóm mục tiêu. Nói cách khác, nếu thông điệp có hiệu lực thì người nhận sẽ quan tâm và tham gia tích cực.
- Hiệu quả ở đây sẽ nói về những thay đổi xã hội mà thông điệp đã tạo ra, chẳng hạn như sự thay đổi nhận thức, hành vi hoặc thái độ của người nhận. Về cơ bản, nó phản ánh sự thành công của thông điệp trong việc đạt được mục tiêu ban đầu của người gửi thông điệp.
Nhìn chung, hiệu lực và hiệu quả thường có mối liên kết chặt chẽ với nhau. Nếu thông điệp có hiệu lực, điều này cho thấy nó sẽ có khả năng tạo ra hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, đôi khi cũng có trường hợp mà một thông điệp có hiệu lực nhưng không nhất thiết đạt được hiệu quả mong muốn và ngược lại.
Top 5 mô hình truyền thông marketing phổ biến hiện nay
Trong xã hội hiện đại, vai trò của mô hình truyền thông đang ngày càng trở nên quan trọng trong việc truyền đạt và chuyển tải thông tin đến với mọi người. Mặc dù được phân loại theo nhiều mô hình khác nhau nhưng tính đến thời điểm hiện tại, có 5 mô hình truyền thông marketing là được nhiều người đánh giá cao nhất.
1. Mô hình truyền thông tuyến tính
Mô hình truyền thông tuyến tính là một trong những loại hình phổ biến nhất. Ở đây, thông điệp sẽ di chuyển một chiều từ người gửi đến người nhận mà không có sự trao đổi ngược lại. Cụ thể, người gửi sẽ tạo ra một thông điệp và gửi nó qua một kênh để truyền đến người nhận. Người nhận sẽ tiếp nhận thông điệp và có thể phản hồi lại nhanh chóng.Tuy nhiên, phản hồi từ người nhận không được truyền trực tiếp lại cho người gửi.
2. Mô hình truyền thông hai chiều
Mô hình truyền thông hai chiều là một mô hình mang tính phức tạp hơn khi người gửi và người nhận có khả năng tương tác với nhau. Theo đó, người gửi sẽ tạo ra thông điệp và gửi nó qua một kênh đến người nhận. Người nhận lúc này sẽ tiếp nhận thông điệp và có thể phản hồi lại ngay lập tức.
Không giống như mô hình truyền thông một chiều, phản hồi từ người nhận sẽ được truyền ngược lại cho người gửi và người gửi có thể sử dụng phản hồi này để điều chỉnh hoặc cải thiện thông điệp của họ.
3. Mô hình truyền thông truyền thống
Đây là mô hình mô tả quá trình truyền thông qua các phương tiện truyền thông cổ điển như báo chí, truyền hình và đài phát thanh. Thông thường, các phương tiện truyền thông truyền thống sẽ chỉ mang tính một chiều, tức là thông điệp sẽ được truyền từ người gửi đến người nhận mà không có sự phản hồi.
Tuy nhiên thì trong một số trường hợp, các phương tiện truyền thông truyền thống vẫn có thể được sử dụng để tạo ra các tương tác hai chiều, ví dụ như thông qua các buổi thăm dò ý kiến hay trò chuyện chẳng hạn.
4. Mô hình truyền thông mới
Mô hình truyền thông mới thể hiện việc giao tiếp thông qua các công nghệ mới như: Internet, mạng xã hội hay điện thoại di động. Các công nghệ này có khả năng giao tiếp hai chiều nên sẽ giúp người gửi và người nhận dễ dàng tương tác với nhau. Bên cạnh đó, mô hình truyền thông mới cũng cho phép sử dụng nhiều loại hình nội dung phong phú như văn bản, hình ảnh, video, âm thanh,... để truyền tải thông tin, thu hút người tiếp nhận.
Ngoài ra, người dùng cũng có thể tạo, chia sẻ nội dung của riêng mình để làm cho quá trình truyền thông trở nên linh hoạt. Từ đó tạo ra một môi trường truyền thông mở, nơi mà mọi người đều có thể tham gia và góp phần vào việc truyền thông và lan tỏa các thông tin có giá trị.
5. Mô hình truyền thông Berlo
Được David Berlo phát triển vào những năm 1960, mô hình truyền thông Berlo chính là một mô hình truyền thông toàn diện được nhiều người tin dùng. Cụ thể, mô hình này đã giải thích truyền thông như một quá trình phức tạp với sự tương tác của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Người gửi: Người tạo ra thông điệp truyền thông.
- Thông điệp: Nội dung được truyền tải từ người gửi đến người nhận.
- Kênh: Phương tiện dùng để truyền thông điệp.
- Người nhận: Người tiếp nhận thông điệp truyền thông.
- Môi trường: Bối cảnh xã hội và văn hóa trong đó truyền thông diễn ra.
- Phản hồi: Đánh giá hoặc phản ứng của người nhận đối với thông điệp truyền thông.
Mỗi yếu tố này đều sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình truyền thông. Ví dụ, nếu người gửi không hiểu rõ đối tượng mục tiêu thì họ có thể tạo ra những thông điệp không phù hợp. Hay nếu môi trường không thuận lợi thì quá trình truyền thông vẫn có thể bị gián đoạn. Hoặc nếu kênh truyền thông không hiệu quả thì thông điệp của bạn cũng có thể không được tiếp nhận.
Nhìn chung, mô hình Berlo sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về quá trình truyền thông để giúp nhà quản lý có thể hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến nó, từ đó dễ dàng triển khai chiến lược tiếp thị mang tính hiệu quả hơn.
Hướng dẫn lựa chọn mô hình truyền thông phù hợp cho doanh nghiệp
Sau khi đã tìm hiểu về các loại hình truyền thông phổ biến hiện nay, nếu bạn đang phân vân không biết nên áp dụng mô hình nào cho chiến lược marketing của mình thì hãy tham khảo ngay các hướng dẫn dưới đây nhé.
1. Các yếu tố quan trọng khi lựa chọn mô hình truyền thông
Để chọn cho mình một mô hình truyền thông phù hợp thì bạn sẽ cần dựa vào các yếu tố sau:
- Mục tiêu truyền thông: Xác định rõ ràng về những gì mà bạn muốn đạt được với chiến lược truyền thông, có thể là gia tăng nhận thức về sản phẩm, xây dựng mối quan hệ với khách hàng, tăng doanh số bán hàng hoặc mở rộng tệp khách hàng tiềm năng.
- Đối tượng mục tiêu: Cần định hướng chính xác đâu là đối tượng mà bạn muốn tiếp cận, đồng thời hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của họ để tạo ra thông điệp phù hợp.
- Kênh truyền thông có sẵn: Phân tích và lựa chọn các kênh truyền thông tốt nhất để giúp bạn dễ dàng tiếp cận với lượng khách hàng mục tiêu nhưng đồng thời vẫn phải đảm bảo phù hợp với ngân sách.
- Nội dung và thông điệp: Chắc chắn rằng nội dung và thông điệp truyền thông được gửi phải phản ánh mục tiêu, đối tượng và kênh truyền thông.
Sau khi phân tích kỹ lưỡng nhưng yếu tố này, bạn có thể dễ dàng thu hẹp được sự lựa chọn của mình. Từ đó tiến hành xem xét và chọn ra cho mình mô hình phù hợp, có khả năng thành công nhất.
2. Tiến hành lựa chọn mô hình truyền thông marketing
Sau khi đã xác định được những yếu tố quan trọng trong quá trình chọn lựa các loại hình truyền thông marketing, việc của bạn đó là bắt tay vào lựa chọn nhưng trước đó thì hãy tham khảo một số gợi ý dưới đây:
- Đừng ngại thử nghiệm: Với sự xuất hiện của hàng loạt mô hình truyền thông như hiện nay, việc kiểm tra, thử nghiệm xem đâu là mô hình phù hợp với mình nhất là điều cực kỳ quan trọng.
- Khám phá nhiều mô hình: Hãy tìm hiểu về nhiều mô hình truyền thông khác nhau. Việc này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các phương pháp và có thể đưa ra quyết định tốt hơn.
- Lắng nghe phản hồi: Đừng quên lắng nghe ý kiến phản hồi từ người nhận thông điệp. Nhờ đó mà bạn có thể điều chỉnh chiến lược một cách linh hoạt và phản ánh đúng nhu cầu thực tế của họ.
Trên đây là những thông tin mà Phương Nam Vina muốn chia sẻ đến bạn về các mô hình truyền thông marketing phổ biến hiện nay. Không thể phủ nhận, lĩnh vực truyền thông nói chung và mô hình truyền thông nói riêng chính là nguồn tài nguyên quý giá để bạn có thể tạo ra sự phát triển cho hoạt động kinh doanh mình. Vì vậy mà chúng tôi cũng hi vọng rằng, nội dung vừa rồi sẽ giúp bạn có được những định hướng chính xác để triển khai tốt cho dự án của mình.
Tham khảo thêm:
IMC là gì? Top 6 công cụ truyền thông marketing tích hợp
